| Có dịp đến Trà Vinh vào những ngày trung tuần tháng tư, bạn sẽ cảm thấy rạo rực, phấn chấn trước không khí nhộn nhịp sắm sửa, trang hoàng nhà cửa để chuẩn bị đón Tết Chôl Chnam Thmây của đồng bào Khmer. Chôl Chnam Thmây còn được gọi là “Tết năm mới” hay “Lễ chịu tuổi”, đây là một lễ hội truyền thống của đồng bào Khmer ở vùng Đồng bằng sông Cửu Long. Tết Chôl Chnam Thmây kéo dài 3 ngày trong tháng Chétt (lịch Khmer), theo lịch dương là vào các ngày 14, 15, 16 tháng 4 (nếu năm nhuận sẽ có thêm ngày 13 tháng 4). Tính theo âm lịch sẽ vào ngày 21, 22, 23 tháng 3 (năm nhuận thì có thêm ngày 20 tháng 3). Từ xưa, nghi lễ quan trọng nhất trong ngày Tết là “đắp núi cát” và “tắm Phật“. Trong 3 ngày Tết, không khí tại các chùa và các phum sóc Khmer gần như náo nhiệt suốt ngày đêm.
Vào đêm 13 tháng 4, bà con tổ chức cúng tại nhà để đưa tiễn thần Têvađa cũ đi và rước thần Têvađa mới về. Đây cũng chính là đêm “lễ đi tu” (bôn bâm bous) của các chàng trai. Người Khmer tin rằng, mỗi năm sẽ có một vị thần Têvađa xuống trần để chăm lo cho đời sống của họ được an cư, lạc nghiệp.
Ngày thứ nhất - Chôl Sangkran Thmây (ngày đầu năm mới):
Trước khi tiến hành nghi lễ, tất cả mọi người đều tắm gội sạch sẽ, mặc trang phục đẹp của dân tộc, sau đó chọn giờ tốt nhất trong ngày (có thể là 7 giờ sáng hoặc 5 giờ chiều, cũng có khi là 12 giờ đêm, tùy theo năm) rồi mang lễ vật như nhang đèn vào chùa làm lễ rước Đại lịch “Maha Sangkran”, đồng thời diễu hành ba vòng chung quanh chính điện để đón chào Chư Thiên (Têvađa). Dưới sự hướng dẫn nghi lễ của một vị Achar được tôn kính nhất trong chùa, tất cả cùng nhau cầu nguyện, mong năm mới sẽ có thần Têvađa về để hộ trì cho mọi người luôn được ấm no, hạnh phúc. Sau đó là lễ Phật. Tối đến, các trò chơi dân gian cùng các vũ điệu như múa dù kê, rôbăm, lăm vông... được mọi người tham gia sôi nổi, tạo nên không khí rộn ràng, ấm cúng của ngày Tết.
Ngày thứ hai - Wonbơf (năm nhuận tổ chức 2 ngày):
Mọi người lên chùa làm lễ dâng cơm sáng và trưa (Wen Chông Ham) cho các vị sư. Theo phong tục của người Khmer, vào các ngày lễ, tết, mọi người tỏ lòng thành tâm tín ngưỡng bằng cách mang cơm, thức ăn và các loại bánh trái đến cho các sư sãi. Đáp lại, các nhà sư sẽ làm lễ tạ ơn những người đã làm ra hạt gạo, đã trồng trọt, chăn nuôi, tạo cho cuộc sống được ấm no, đầy đủ. Sau khi làm lễ đưa thức ăn đến cho linh hồn những người đã khuất, các nhà sư làm lễ chúc phúc cho những người đã có lòng mang lễ vât đến cúng chùa.
Vào buổi chiều, người ta tổ chức “Lễ Đắp núi cát” (Puôn Phnon Khsach) để cầu phúc duyên và tránh khỏi những kiếp nạn.
Ngày thứ ba - Lơm săk (còn gọi là ngày Lễ tắm Phật).
Vào ngày này, các phật tử Khmer mang thức ăn và hoa quả đến chùa từ tinh mơ để dâng cơm cho các vị sư. Sau khi thọ thực xong, các nghi lễ tắm Phật chính thức bắt đầu: Trước tiên, các nhà sư dùng nước tinh khiết có ướp hương thơm ngát. Họ dùng những cành hoa để vẫy những giọt nước hoa lên tượng Phật. Trong làn khói hương nghi ngút, người Khmer thành tâm khấn nguyện cầu mong Phật Trời gia hộ cho dân làng được dồi dào sức khoẻ, ruộng rẫy tốt tươi và trúng mùa. Họ cũng cầu chư Thiên hộ trì cho phum, sóc an lành, mọi người tai qua nạn khỏi và đạt thành những điều ước nguyện. Sau lễ tắm Phật, người Khmer còn làm lễ tắm cho các nhà sư cao niên trong chùa. Kế đến là lễ Kha ma tôs, tương tự như lế sám hối của người Việt. Sau đó mọi người theo các vị sư đến các tháp đựng hài cốt và các nghĩa trang để làm lễ Bâng Skâu (cầu siêu). Tất cả mọi người dưới sự hướng dẫn của vị Achar sẽ thành tâm cầu nguyện cho các vong linh những người thân của mình được siêu thoát.
Cuối cùng, sau nghi lễ tắm Phật tại nhà. Tất cả con cháu trong gia đình trải chiếu hoa, mời ông bà, cha mẹ ngồi vào để nhận lời xin tha thứ những thiếu sót hay lỗi lầm mà họ đã vấp phải trong suốt năm qua, cũng như nhận hứa thành tâm sửa đổi. Sau khi đọc kinh cầu nguyện, ước mong năm mới cả nhà sẽ luôn gặp được nhiều điều may mắn, vui vẻ, bình an và hạnh phúc, con cháu sẽ dùng nước hoa thơm tắm cho ông bà, cha mẹ để tỏ lòng nhớ đến công ơn sinh thành dưỡng dục.
Đến Trà Vinh vào dịp Tết Chôl Chnăm Thmây của người Khmer- Nam bộ, chúng ta sẽ được tận hưởng một không khí náo nhiệt và đầy sinh động. Những điệu “múa Miên” và tục “thả đèn trời” là những nét văn hoá đặc sắc không thể nào thiếu trong lễ hội này. Những chiếc đèn lồng được thả lên cao, mang theo cả ước nguyện của người dân Khmer về một cuộc sống ấm no, an lành và hạnh phúc.
Ngoài ra, vào dịp này, chúng ta cũng sẽ được thưởng thức rất nhiều loại bánh từ nếp như bánh ú, bánh tét, bánh chưng... Ngoài ra còn có món đặc sản không thể thiếu trong các gia đình Khmer trong 3 ngày “Lễ chịu tuổi”, đó là món bún nước lèo. Bài: Tú Yên, Ảnh: Ngọc Ánh |
)
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét